7e eeuw v. Chr.
In de Griekse amfitheaters worden grote festivals gehouden ter ere van de god Dionysos. Hieruit ontwikkelt zich het Griekse theater, dat de bakermat is van het West-Europese theater.
450 v. Chr
Koning Oidupus van Sophocles is een toneelstuk over een vondeling Oidipus die, onwetend over hun identiteit, zijn vader doodt en met zijn moeder trouwt.
1602
Hamlet. Shakepeare schrijft talloze toneelstukken in allerlei genres. Zijn werk heeft grote invloed op de ontwikkeling van het theater. Hij is nog steeds de meeste gespeelde toneelschrijver.
1638
Eerste schouwburg opent met Vondels Gijsbreght: het meest gespeelde stuk uit de Nederlandse theatergeschiedenis.
Eigenlijk zou de allereerste schouwburg van Nederland, de Amsterdamse stadsschouwburg aan de Keizersgracht, al op 26 december 1637 openen, maar gereformeerde predikanten hadden protest aangetekend. Het door hen geëiste verbod kwam er echter niet. Na enige aanpassingen gaven de Amsterdamse burgemeesters alsnog toestemming voor een feestelijke opening van de schouwburg, op 3 januari 1638. |
1879
Hendrik Ibsen is met het tonelstuk Nora of Een Poppenhuis een van de grondleggers van het realisme in het toneel.
1941Moeder Courage en haar kinderen van Bertolt Brecht is een toneelstuk over de waanzin van de oorlog. Brecht dwingt het publiek tot nadenken over wat het ziet door de handeling steeds te onderbreken met zogenoemde vervreemdingseffecten.
1945Hans Snoek richt het eerste dansgezelschap voor de jeugd ter wereld op. Hans Snoek (1910-2001), danseres en danspedagoge, had de overtuiging dat de dans in Nederland alleen dan toekomst had, als kinderen er al op jonge leeftijd mee in aanraking konden komen. En ze vond dat je kinderen, die je met kunst in aanraking bracht, iets waardevols voor hun hele leven meegaf. Vanuit dat ideaal startte Snoek in 1945 het Scapino Ballet.
1955De eerste voorstelling in Nederland van het absurdistische toneelstuk Wachten op Godot van Samuel Beckett veroorzaakt veel onbegrip en rumoer. Het is het verhaal van twee zwervers die vol vertrouwen wachten op Godot die echter nooit komt opdagen.
|
1969
Het is 9 oktober 1969. In de Amsterdamse Stadschouwburg speelt de Nederlandse Comedie De Storm van William Shakespeare, een voorstelling die kort daarvoor in première is gegaan. Bij het slotapplaus vliegen er ineens ook een paar tomaten door de zaal. Twee leerlingen van de Amsterdamse toneelschool - Lien Heyting en Ernst Katz - zijn daarvoor verantwoordelijk. Zij vinden het gebodene onder de maat. Hun spontane actie heeft grote gevolgen. De verantwoordelijke minister, Marga Klompé, zal uiteindelijk tot een stelselwijziging besluiten.
1974
Het werktheater speelt Avondrood, een van de eerste grote stukken op basis van improvisatie over maatschappelijke problemen. Het toneelstuk gaat over een groep mensen die zonder dat ze ervoor hebben gekozen de dagen met elkaar moeten delen.
1979
Het jaar 1979 markeert een belangrijk punt in de ontwikkeling van de Nederlandse dans. In dat jaar werd een aantal vernieuwingen geïntroduceerd die van blijvend belang bleken te zijn voor de Nederlandse dans zoals die zich in de jaren daarna, in al zijn veelsoortigheid, zou ontwikkelen.
|
1993
Openingsvoorstelling van Joop van den Endes eerste musicaltheater. Met de musical in Nederland wilde het lange tijd maar niet echt lukken. Ondanks het succes van My fair lady in 1960, en ondanks het succes dat Annie M.G. Schmidt en Harry Bannink vanaf het midden van de jaren zestig van de vorige eeuw boekten met hun Nederlandse musicals. Te weinig mensen omarmden dit genre, dat hoge eisen stelt aan uitvoerenden en hoge kosten met zich meebrengt. Dat veranderde in 1987. In dat jaar vierde Theater Carré haar 100ste verjaardag met een productie van de internationale musicalhit Cats. Het enorme succes van Cats betekende voor theater- en televisieproducent Joop van den Ende een beslissend zetje: ook hij zou zich aan de musical gaan wagen. Van den Endes inspanningen leidden uiteindelijk tot de opening van het eerste, echte musicaltheater in Nederland.
|
Toneel
Hieronder behandelen we een aantal historische momenten uit de toneelgeschiedenis, waaronder Het Scapino Ballet en Aktie Tomaat.